FED Faizi Arttırdı: İlerleyen Süreçte Ne Olacak?

18.12.2015

16 Aralıkta FED, beklendiği üzere uzun bir aradan sonra faiz arttırımına gitti. Önceki yazımda da değindiğim üzere, faiz arttırımı yapmak amacıyla baz aldığı göstergelerde hedefler tutturulmuştu ve beklendiği gibi faiz arttırımı yapıldı. Ancak asıl önemli olan bu süreçten sonra nolacak?

Piyasalarda beklenti faiz arttırımı yönünde olduğu için döviz kurlarında bir şok evresi yaşanıp ani fırlamalar meydana gelmedi. Ancak, FED' in genel açıklamalarını incelediğimizde 2016 yılı için 3-4 kez faiz arttırımına gidileceği görülmektedir. Bu durum şüphesiz önlem almaayan ve yapısal reform uygulamaya konulmayan ülkelerde ciddi sonuçlara mal olacaktır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu durumu ileryen dönemlerde gözlemleyeceğiz. Bu bağlamda gelişmekte olan ülkelerde biraz daha alan daraltacak olursak Türkiye'nin de içinde bulunduğu ve kırılgan beşli olarak nitelendirilen ülkeler hakkında yorumda bulunabiliriz. Bu ülkeler; Brezilya, Endonezya, Hindistan, Güney Afrika ve Türkiye. Kırılgan beşli olarak nitelendirilmelerindeki temel özellik ise; yüksek oranda bulunan cari açıklarının her an ekonomik kriz meydana gelecek düzeyde olması ve para politikalarının büyük oranda sıcak paraya dayanmasıdır. Sıcak para politikası; spekülatif amaçla kar elde etmek isteyen küresel sermaye gruplarının yüksek faiz oranı veren ülkelerden yüksek oranlı kar elde etmek amacıyla kısa süreli olarak ülkelere para girişlerini sağlamaları olayıdır. En somut tabirle, sıcak para yerine "emanet para" olarak nitelendirebiliriz. Sonuç itibariyle emanet olarak gelen paralar mutlak suretle bir gün elden çıkacaktır. Bu nedenle bu politika yüksek oranlı cari açığa sahip, merkez bankası rezerv para oranı nispeten az olan ülkelerde ciddi anlamda risk teşkil etmektedir. Nitekim ekonomik istikrarsızlık, karışıklık gibi durumlarda ülkelerden toplu olarak ani çıkışlar meydana getirmektedir. 2001 Krizinde bu durumu somut olarak daha önceden yaşamıştık, ancak bu politikadan hala vazgeçmiş durumda değiliz. Kırılgan beşli içerisinde; Brezilya ve Endonezya somut yapısal reformlarla göreceli olarak bazı iyi ilerlemeler elde etti ancak diğer üç ülkede bu yönde hayata geçmiş politika araçları bulunmamaktadır. Ülkemizde yapısal reform olarak tabir edilen bazı planlar olsa da yapısal reform tabiriyle pek ilgisi bulunmamakta, daha çok günü kurtarmaya çalışan çok kısa vadeli uygulamalar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sonuç

FED' in 2016 yılı içinde kademeli olarak faizlerde arttırıma devam etmesi dövizin değerinin sürekli olarak artmasına neden olacaktır. Bu durum gelişmekte olan ülkelerde sermaye çıkışlarını arttırmaya devam edecektir. Sıcak para politikasının sonucu olarak ekonomideki kırılgan yapı giderek artacak ve bazı durumlarda ipler kopma noktasına gelecektir. Bu durumu önlemenin yolu, etkili yapısal reformlar ve bağımsız bir merkez bankasının uygulayacağı para ve kur politikalarının etkinliğinden geçmektedir. Ancak, T.C.M.B' ye yönelik bir eleştiri yapacak olursak; 2015 yılı için öngörülen enflasyon oranı %5' ti gerçekleşen oran %8,5 oldu, kur etkilerinin azalması öngörülmekteydi arttı, gıda fiyatları düşecek ya da normale dönecekti arrtı, enflasyondaki düşüş dış şoklara karşı dengeyi sağlayacaktı enflasyon arttı dış şoklara denge sağlanamadı. Yani 2015 yılı için öngörülen para ve kur politikası ciddi sapmalara uğrayarak başarısız oldu. Buradaki başarısızlık sadece T.C.M.B ile ilgili değildir fakat büyük oranda T.C.M.B ile ilgilidir. Merkez bankasının temel problemi siyasi otoritelerden bağımsız olarak hareket edememesidir. Bu durumun da böyle devam edeceği benim açımdan aşikardır ve 2016 yılında enflasyon tekrar çift haneli yakamlara, yüksek ihtimal dahilinde, çıkacaktır, kurdaki dengeler daha da bozulacak, gıda fiyatlarında artışlar istikrarlı olarak devam ediyordu devam edecektir, özellikle Rusyayla yaşanan krizden sonra ve FED' in faiz arttırımına kademeli olarak devam etmesiyle dış şoklara karşı denge sağlanamayacaktır. 2016 gayet zor bir yıl olacak gibi görünmektedir. Makro ölçekli önlemler alınmasa da bireyler olarak mikro ölçekte önlemler almanızı tavsiye ederim.