Kültür kıyımına dur deyin 

Diyarbakır Sur ilçesinde alınan acele kamulaÅŸtırma kararına tepkiler büyüyor. Bu konuyu Kültürler CoÄŸrafyası sunumunda gündeme getiren Mimarlar Odası Ankara Åžubesi, mimarlık ortamını ve  tüm vatandaÅŸları bu kültür kıyımına dur demeye davet etti.

Mimarlar Odası Ankara Åžubesi, Türkiye'nin önemli restorasyon uzmanlarından olan ve Diyarbakır'ın tarihi yapıları üzerine eserleri bulunan Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer ile birlikte Kültürler CoÄŸrafyası Sunumu gerçekleÅŸtirdi. Sunumda 12 bin 500 yıllık bir tarihe tanıklık etmiÅŸ olan  Diyarbakır Sur ilçesi için alınan acele kamulaÅŸtırma kararı ele alındı.

12 bin 500 yıllık bir kent bu kadar mı umursanır?

Diyarbakır Sur içinde doÄŸmuÅŸ ve mimarlık ortamına Diyarbakır'a iliÅŸkin eserler kazandırmış olan Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer ise doÄŸduÄŸu toprakları anlattı.

Diyarbakır mimarisi tarihi yapıları,kültürü ve eserleri hakkında bilgi veren Tuncer, '' Diyarbakır, kültür ve inanç olarak çok önemli bir merkez. Ä°yi ki bu kitapları yazmışım, belkide en çok ihtiyaç duyabileceÄŸimiz bir döneme girdik. Diyarbakır'da acele kamulaÅŸtırma baÅŸladı yeniden bir yapılaÅŸmaya gidiyorlar, hepsinin yerlerini belirterek haritaya dökmüÅŸtüm, o haritada hanlar, hamamlar, camiler, kiliselerden adeta evlere yer kalmamışken, bilgisayardan bir çıktı geldi bana. Bu çıktıya bakamıyorum, üzülüyorum, utanıyorum. GeçmiÅŸimden deÄŸil tutumdan utanıyorum. 12 bin 500 yıllık bir kent,  bir tarih bu kadar mı umursanabilir? Bu kadar mı bir kenara atılabilir? Bu kadar mı hafife alınabilir?'' diye konuÅŸtu.

Kıymetini bilmeyenler utansın

 Tuncer, çok sayıda ÅŸair, yazar ve fikir adamının yetiÅŸtiÄŸi Sur içinin küçümsenmesine de tepki göstererek, acele kamulaÅŸtırmaya iliÅŸkin yetkililerin söylediklerini de ÅŸöyle eleÅŸtirdi:

''Diyarbakır böyleyken yapılacak en ÅŸey, 'En iyi ÅŸekilde nasıl deÄŸerlendirilebilir?' tartışmasını haftalarca yapıp, en doÄŸru kararı bulduktan sonra uygulamaya geçmektir. Filler dövüÅŸür olan çimenlere olur, söz ve uygulama ayaÄŸa düÅŸtü. Diyarbakır yere düÅŸse de yine altındır kıymetini bilmeyenler utansın.Siyasiler Sur içi'nin ayaÄŸa kaldırılmasından ellerini çeksinler iÅŸi ehline, uzmanlara  bıraksınlar"

 Mimar Vedat AÄŸca'da Diyarbakır'da yapılan sokak saÄŸlıklaÅŸtırmaları, restorasyonlar ve çatışmayla birlikte devam edemeyen restorasyonlar ve Diyarbakır'daki tarihi yapılarına iliÅŸkin bilgiler verdi. 

 Bir kültür ortadan kaldırılıyor.

Duygusal anların yaÅŸandığı sunumda,Mimarlar Odası Ankara Åžubesi BaÅŸkanı Tezcan KarakuÅŸ Candan, Diyarbakır'daki tahribat sonrasında yaÅŸananları, sürecin artık iç acıtan bir noktaya geldiÄŸini belirterek ÅŸunları söyledi:

 ''Ä°nsanların yaÅŸamlarıyla birlikte mekânlarının da ellerinden alındığı ve bir gecede acele kamulaÅŸtırmayla el konulduÄŸu Diyarbakır Suriçi, mimarlık ortamının en önemli gündem maddelerinde birisi olmalı. Ä°nsanların yaÅŸamlarını, mekânlarını kaybettiÄŸi, ezan sesleriyle çan seslerinin birbirine karıştığı bu kültürler coÄŸrafyasında acele kamulaÅŸtırmayla, acele kıyım yapılmak isteniyor.KardeÅŸliÄŸin tohumlandığı 12 bin 500 yıllık bu topraklarda Suriçi'nin mekansal olarak yeniden onarılması süreci,kardeÅŸliÄŸin yeniden inÅŸasının mekansallığıdır.BU kültürel kıyıma,UNESCO dünya miras listesinde yer alan, dünyaya ait hepimize ait deÄŸerlerin yok olmasına karşı mimarlık ortamının daha yüksek sesle tavır alması gerekiyor. Ezan sesleri ile çan seslerinin birbirine karıştığı, kültürlerin kaynaÅŸtığı, dillerin farklılaÅŸtığı bu kültürler CoÄŸrafyası bizim mekânsal varlığımız. Ancak insanların böyle bir süreçte bile sessizliÄŸini bozmamasına üzülüyoruz. Böylesi ortamlarda susmak yalan söylemektir."

 Suriçi'nin onarımı için bağımsız uzmanlardan oluÅŸan bir heyet oluÅŸturulmalı

Sunum sırasında katılımcılarda yoÄŸun olarak söz alarak Diyarbakır Suriçi'nin acele kamulaÅŸtırılmasına iliÅŸkin tepkilerini dile getirerek önerilerde bulunuldu. Suriçi'nin onarımı sürecinde, bağımsız uzmanlardan oluÅŸan bir heyetin oluÅŸturulması, Mimarlar Odası Ankara Åžubesi'nin Suriçi'ne mimari yardım kampanyası baÅŸlatması, koruma ve restorasyon uzmanları ile birlikte ile hasarın tespiti için Diyarbakır'a teknik inceleme gezisi yapılması, Uluslararası ortamları ve UNESCO'yu harekete geçirerek Suriçi'nin onarımı sürecinde aktif yer alınmasına karar verildi. Tüm öneriler doÄŸrultusunda, Mimarlar Odası ve TMMOB'nin daha güçlü ses çıkartmasına olan ihtiyaç da dile getirildi.