Yeni Ekonomik Programı’nda bütçe hakkı ilkesi yerlerde süründü

Mimarlar Odası Ankara Åžubesi, Ä°ktisatçı Prof. Dr. Aziz Konukman ile Yeni Ekonomik Programı’nı (YEP) masaya yatırdı.  Konukman, “Açıklanan Yeni ekonomi programının(YEP)  da önceki gibi IMF önerileri doÄŸrultusunda hazırlandı. Yeni Ekonomik Programı’nda bütçe hakkı ilkesi yerlerde süründü. YEP'te rakamlarda büyük tutarsızlık var” dedi.

Konukman, ÅŸunları söyledi:

“YEP’in 2019 büyüme gerçekleÅŸme tahmini bile IMF’den aynen alınmış. Oysa önceki YEP’te2019 büyüme öngörüsü yüzde 2,3, IMF’nin öngörüsü ise yüzde 2,5 küçülme (-2,5) idi. Beklentiler bu yönde iken ne oldu da büyüme gerçekleÅŸme tahmini birden 0,5 pozitif büyümeye çevriliverdi?  Türkiye hangi tedbirleri aldı da bu noktaya gelindi? Bu sorulara ne yazık ki ne YEP ne de IMF çalışması bir yanıt veriyor. Bu durumu anlamak mümkün deÄŸil. Ancak ÅŸurası bir gerçek ki, 2,3 büyüme öngörüsünden 0,5 inmek krizi örtük bir ÅŸekilde kabul etmek anlamına geliyor. YEP’de kriz sözcüÄŸü geçmiyor ama bu sıfıra yakın gerçekleÅŸme tahminiyle resmen krizin varlığı itiraf edilmiÅŸ oluyor. Öte yandan YEP metni tutarsız ifade ve tespitlerle dolu. ÖrneÄŸin, 2019 yılının ilk yarısında ılımlı bir toparlanma gerçekleÅŸtiÄŸi ifade ediliyor. Ama bu tespit çeyrek dönemler itibariyle verilen büyüme oranlarıyla çeliÅŸiyor. Çünkü 2019 yılının ilk iki çeyreÄŸinde ekonomi sırasıyla yüzde 2,4 ve 1,5 küçülmüÅŸ. Hemen ardından ‘2019 yılının ikinci yarısında, ekonomik aktivitede beklenen iyileÅŸme ile birlikte iÅŸ gücü piyasasında kademeli toparlanma öngörülmektedir’ diye bir tespit yapılıyor. Önceki ifadede reddedilen iki çeyreklik küçülme bu tespitte örtük bir ÅŸekilde kabul edilmiÅŸ oluyor. Bir baÅŸka çarpıcı örnek ise ÅŸöyle: Mali disipline uyulduÄŸu ifade ediliyor ama gerçek tam tersi. 2019’da 80,6 milyar liralık bütçe açığı beklenirken gerçekleÅŸme tahmini 125 milyar. Bu tür tutarsız ifade ve tespitlerin sayısı daha da çoÄŸaltılabilir. Kalkınma planı ile bağı var mı diye merak ettim. Maalesef YEP’in makro ekonomik hedefleri ile 11.Kalkınma Planı’nın hedefleri örtüÅŸmüyor. 2022 yılında sıfırken cari açık birden 2023’te 0,9 oluyor. Ne yapacaksınız da o yıl açık fazlaya dönüÅŸecek? Bu sorunun yanıtı yok. 11. Planı yapan uzmanlarla bunların arasında bir baÄŸ yok. Ä°hracatla ithalatın rakamlarını deÄŸiÅŸtirmiÅŸler serbest bölgelerdeki ticareti de katmışlar. Ä°hracatı yükseltmek için hesaplama yöntemini deÄŸiÅŸtiriyorlar. Sürekli deÄŸiÅŸtirilen rakamlarla ekonometrik bir çalışma hiç yapamazsın. Çünkü yöntem deÄŸiÅŸikliÄŸi ile verilerin geçmiÅŸle bağını koparıyorsun.”

Meclisin vermediÄŸi yetkiye raÄŸmen, iktidar ödenek üstü harcama yapmış

 “Yeni ekonomik programın açıklanması gereken takvimde açıklanmaması bütçe hakkına aykırıdır. Bütçe hakkı yerlerde süründü. Merkezi tek adam rejimine giderken burjuva hukukunun iyi kötü oluÅŸturduÄŸu kurumlar tasfiye edildi” tespitinde de bulunan Konukman, bütçe açığına da deÄŸindi.

Konukman sözlerine ÅŸöyle devam etti:

 “Bütçe açığı 125 milyar, öngörülen kaçtı, 89 milyar küsurdu. 2019 Yeni ekonomik programda 961 milyar harcama, gerçekleÅŸme oranı 992 milyar, 30 küsur milyar fark var. Faizler inanılmaz düÅŸmüÅŸ, ekstra gelir gelmiÅŸ daha da rahatlaması lazım derken, faiz giderleri 117.3 milyar tahmin edilmiÅŸ ama gerçekleÅŸme oranı 103 milyar. Devletin cebine giren 14 milyara raÄŸmen, bütçe açığı daha da açılmış. Seçim nedeniyle o kadar gaza o kadar basılmış ki faiz giderleri düÅŸmesine raÄŸmen, öngörülen bütçe açığının yarısı kadar hedefi ÅŸaÅŸmışlar. Bu bir nevi ödenek üstü harcama. Meclisin vermediÄŸi yetkiyi siyasal iktidar ödenek üstü harcamış.  Bu kanunen yasak ama Sayıştay "kanunlarla izah edilemeyen" ifadesini kullanıyor. 2016’da 21 milyar, 2017’de 25.6 milyar, 2018 yılında 39.4 milyar Bu nedir? Meclisten alınan harcama yetkisi aşıldı. Bütçe hakkı ilkesi yerlerde,  bütçe hakkı sadece hazırlık aÅŸamasında deÄŸil izleme aÅŸamasında da darbe yapılıyor.  5018 sayılı  Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, olaÄŸanüstü ÅŸartlar varsa kurumların ödenekleri birleÅŸtirebilir, o rakamın toplamın yüzde 15 aÅŸabilirsiniz diyor.”

Sermayeye gelince borçlanıyor, emeÄŸe gelince yok diyor

Konukman, “Borçlanma yetkisi diye bir ÅŸey var. Bütçe kanunu dışında 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 5. Maddesi 'Bakan yüzde 5 kadar artırabilir, ikincisi olaÄŸanüstü ÅŸeyler varsa CumhurbaÅŸkanlığı kararıyla bir yüzde 5 daha artırırsın' diyor. Yıllık Rakam 81.7 milyar borçlanma miktarı, bunları ekleyince 90 milyara çıkıyor. Biz 7 ayda 98 milyar borçlanmışız. Memura gelince yok diyor. Borçlanma yap zammı ver. Sermayeye gelince borçlanıyor. Sermayeye gelince var emeÄŸe gelince yok” diye konuÅŸtu.

3.2 milyar yasa dışı borçlanma yapıyorlar

Konukman, son olarak şu değerlendirmeyi yaptı:

“Devlette gelir olmaması gerekçe olamaz. Özel sektörde olur, özel sektör gelirlerin önceliÄŸidir. Devlette giderlerin önceliÄŸidir. Giderlerin önceliÄŸi ilkesi dediÄŸiniz zaman giderlere tayınlama yapamazsınız. Ayağını yorganına göre uzat derler hayır efendim ayağım uzunsa yorganı ayağıma göre yaparım ayağım benim giderimdir. Ona göre göre de gelirimi yaratım. Yani giderim önceliklidir. IMF’nin bize dayattığı bütçe özel bütçe anlayışıdır. Önce gelirlerine bak yetmiyorsa giderlerini harcamanı kıs diyor. Niye kısayım. Ayağını kes ya da içine doÄŸru çek diyor. Ayağını yorganına göre uzat kamu açısından yanlış. Eylül sonu itibariyle rakam 24.9 milyar dolar aşılmış. Daha yılın sonu gelmedi. Ne olacak bunlar? CumhurbaÅŸkanlığı kararnamesi çıkacak ÅŸu tarihler arası geriye dönük ÅŸu kadar açık var diyerek borçlanmanın artmasına karar verip bir kere yüzde 10’u ekleyecek.  Bunun normalde çözümü ek bütçedir. Meclis ek bütçe verecek. Fakat öyle yapmıyorlar. 2017 yılında torba yasaya bir madde eklediler 37 milyar limiti artırdık dediler.  Bu borçlanma kanununa aykırı. 3.2 milyar yasa dışı borçlanma yapıyorlar.”

TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Basın Birimi