Yasalarla Kim Korunmalı (Koruyor!..) (1)
Sanayide Devrimiyle birlikte meydana gelen üretim artışıyla güçsüz olan küçük esnafın seri üretim yapanlar tacirler karşısında korunmasına ihtiyaç duyulmuştur. Seri üretimle birlikte arz fazlası ürünlerin satışında uygulanan pazarlama teknikleri ve reklamlarla ihtiyaç fazlası üretilen mal ve hizmetlerin tüketimini hızlandırmıştır. Güçlü olan şirketler karşısında tüketicilerinde korunması Ulusların anayasalarında güvence altına alınma gereksinimini doğurmuştur.
Tüketicilerin korunması, Anayasa ‘mızın 172 maddesinde ve 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun la yasal güvenceye alınmıştır. Anayasa’nı ilgili Maddesi, “Madde 172 – Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder.” Hükümü ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un ilgili Amaç Maddesi” ; “ “MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, …, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.” Ayrıca bakanlıklar, belediyeler ve diğer kurum ve kuruluşların kuruluş yasalarında da tüketiciyi koruyucu maddeler vardır.
Ancak yapılan yeni düzlemelerde bir çelişki var. Birkaç konuda yapılan yasal düzenlemede tüketiciler ne kadar korunuyor, tüketici örgütlerinin düşüncesi ne kadar yasal düzenlemede dikkate alınıyor. Bu konuda bir yazı dizisi kaleme alacağım
Yasalar kimi koruyor? 1
Bankacılık Hizmetlerinde Yargıtay Kararı ve Yapılan Yasal Düzenleme
Tüketicilerin en çok mağdur olduğu konulardan biri bankacılık hizmetleridir. 12 Bankanın aralarında anlaşarak kartel oluşturmaları Rekabet Kurulunca tespit edilmişti. Yine Yargıtay 13. Hukuk Dairesi vermiş olduğu dosya masrafı, kredi kart ücreti ve haksız olarak tüketiciden tahsil edilen bankacılık hizmetleri ile ilgili ücretleri iptal edilmesine hükmetmişti.
Sonuç; Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu 3 maddesi ile yapılan düzenleme ile Bankaların lehine “(3) Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep edilemez. Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar tarafından tüketiciye sunulan ürün veya hizmetlerde ise tüketiciden faiz dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve masraf türleri ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın görüşü alınarak bu Kanunun ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir.” Hükmü getirilmiş bankaların faiz dışında alacakları ücretler yasal hale getirilmiştir.
Elektrik Kayıp Kaçak Bedeli, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı ve Yapılan Yasal Düzenleme
Elektrik Kayıp Kaçak Bedelinin Tüketiciden Tahsil Edilemeyeceği - Elektrik Enerjisinin Nakli Esnasında Oluşan Kayıp İle Başka Kişiler Tarafından Hırsızlanmak Suretiyle Kullanılan Elektrik Bedellerinin Kurallara Uyan Abonelerden Tahsil Edilmesinin Hukuk Devleti ve Adalet Düşünceleri İle Bağdaşmayacağı. Hükmetmişti (T.C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Esas No: 2013/7-2454 K. No: 2014/679 K. T: 21.05.2014
Sonuç; Elektrikten alınan kayıp-kaçak, iletim, dağıtım, perakende satış hizmet ve sayaç okuma bedelleri ile ilgili Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun bugünkü (17.06.2016) Resmi Gazete yayınlanarak yasalaştı.
Tüketicilerin çalmadıkları, kullanmadıkları elektriğin bedelini ödemeleri yasal garanti altına alındı. Yargıtay Hukuk Genel Kurul Kararıyla Yargıtay 3.Hukuk Dairesinin Kararları hiçe sayıldı. Bu Yasa ile tüketicilerin hak aramasının önüne engeller konuldu
Takdir okuyanların yasa kimi korudu 09.06.2020
Ergün Kılıç
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkan Yardımcısı